Afgelopen weken waren erg gevuld met het geven van opleidingen en supervisies. En een thema wat vaak aan bod kwam, was ‘vermijding is echt ook ok’.
Wanneer we met ACT werken, lijkt het soms zo dat het enige ‘juiste’ gedrag is om waardengericht te leven. Het gevaar schuilt er dan in dat mensen de vertaling maken: ‘als ik vermijd, ben ik niet goed bezig’. Mensen die de lat hoog leggen, die vaak met schuldgevoelens zitten of streng zijn voor zichzelf, zijn hier zeker gevoelig voor. Wat horen zij ons als therapeut zeggen?
We focussen uiteraard met mensen op hun rigiditeit en waar ze dingen moeten leren loslaten, leren accepteren en leren hun gedrag meer te laten leiden door waarden. Dat gunnen we hen van harte, want dat leidt tot een leven met diepgang en betekenis.
Maar we moeten hierbij ook opletten dat we hen niet leren dat een toegewijd, waardevol leven het enige ‘juiste’ is. De reden waarom die conclusie bij een cliënt gebeurt, hoeft niet eens bij ons te liggen. Dit kan ook iets zijn dat de cliënt zelf afleidt. En het kan ook liggen aan onze ‘resultaatsgerichtheid’ waardoor we focussen op het willen bereiken van een tastbare verandering bij de cliënt.
Misschien is het goed om soms tijd te steken in het valideren van die vermijdingsstrategieën vooraleer we daarnaast een ander gedragspatroon proberen te bouwen dat ook handig is om te kunnen inzetten waar nodig.
Ze dienen voor iets, die controlestrategieën. Ze zijn op een bepaalde momenten erg effectief. Misschien moeten we ze soms zelfs nog een tijdje laten bestaan om goed te kunnen zien wat er precies aan de hand is.
En bovendien… willen we niet allemaal sommige dingen kunnen ontwijken die we moeilijk vinden of waar we eenvoudigweg geen zin in hebben? Mogen we niet gewoon genieten van een lekker gebakje of een zak chips als we ons niet goed voelen, of werk uitstellen omdat we er geen zin in hebben, te lang naar een film te kijken waarvan we het einde willen zien omdat we nog niet naar bed willen, in een rij gaan staan in de winkel die korter lijkt omdat we dan minder lang moeten aanschuiven, mails ongelezen laten en antwoorden uitstellen enz. Ook dit hoort bij het leven!
Zouden we onze kinderen graag willen opvoeden met de boodschap dat de enige ‘juiste’ manier van leven is om altijd te gaan voor een leven dat waardevol is? Of gunnen we hen ook om hun plan te trekken, kattenkwaad uithalen, grenzen te bewandelen en onder dingen uit te muizen die ze niet zien zitten?
Kortom we willen in ons breed gamma van gedrag om in het leven te staan ook die vermijding hebben zitten en niet-waardengericht gedrag.
Misschien goed om in het achterhoofd te houden als je met cliënten aan het werken bent; horen zij ook dat in je boodschap? Want als dat niet zo is, dan zou dit kunnen betekenen dat zij een streng stemmetje in hun hoofd planten dat iets van hen vindt als zij kiezen voor vermijding of een niet-waardengerichte keuze. En dat is nu toch net wat we niet willen; schaamte, een schuldgevoel, strengheid, … planten in de hoofden van de mensen die we net willen helpen om te leven. We willen flexibiliteit creëren en mildheid en leven met de glimlach. En daar hoort ook foert bij, foert kunnen zeggen en alles wat je geleerd hebt af en toe aan je laars te lappen.